ਲੁਧਿਆਣਾ, 07 ਨਵੰਬਰ, 2025 (ਭਗਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ): ਡਿਜਿਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਡਿਜਿਟਲ-ਪਹਿਲੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਵਿਧਾ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਿਜਿਟਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤਣਾ ਅਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਠੱਗੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸਚੇਤ ਰਹਿਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸੰਭਾਵਿਤ ਠੱਗੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਘੱਟ-ਨਕਦ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਡਿਜਿਟਲ ਅਰੇਸਟ ਕੀ ਹੈ?
ਆਨਲਾਈਨ ਠੱਗੀਆਂ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚਾਲਾਕ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ‘ਡਿਜਿਟਲ ਅਰੇਸਟ’ ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਠੱਗੀ ਵਿੱਚ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਮਲੇ ਬਣਾਕੇ ਪੀੜਤਾਂ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਲਈ ਠੱਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫ਼ੋਨ ਕਾਲ ਰਾਹੀਂ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀਡੀਓ ਕਾਲ ’ਤੇ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਕਥਿਤ ਵਿੱਤੀ ਗੜਬੜਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਉਲੰਘਣਾਵਾਂ ਲਈ ਡਿਜਿਟਲ ਅਰੇਸਟ ਵਾਰੰਟ ਜਾਰੀ ਹੋਣ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਡਰ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਕਈ ਲੋਕ ਠੱਗਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਪਹਿਚਾਣ ਚੋਰੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਡਿਜਿਟਲ ਅਰੇਸਟ ਠੱਗੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:
- ਅਚਾਨਕ ‘ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ’ ਵੱਲੋਂ ਸੰਪਰਕ: ਜੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ, ਸੀਬੀਆਈ, ਆਇਕਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਾਂ ਕਸਟਮ ਏਜੰਟ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜੇ ਉਹ ਕਹੇ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਤੁਰੰਤ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਵਾਰੰਟ ਜਾਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਠੱਗੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਉਹ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਮੈਂਬਰ ਪੈਸਾ ਧੋਣ, ਟੈਕਸ ਚੋਰੀ ਜਾਂ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਵਰਗੇ ਗੰਭੀਰ ਅਪਰਾਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ।
- ਡਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਮੰਗ: ਠੱਗ ਅਕਸਰ ਵੀਡੀਓ ਕਾਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਵਰਦੀ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਸਰਕਾਰੀ ਲੋਗੋ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਦਫ਼ਤਰੀ ਮਾਹੌਲ ਵਰਗਾ ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਜਾਇਜ਼ ਅਤੇ ਡਰਾਉਣੇ ਲੱਗਣ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਜਾਂ ਤੁਰੰਤ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਤੁਰੰਤ ਜਵਾਬ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸਯੋਗ ਲੱਗਣ। ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਨਕਲੀ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਰਗਾ ਸੈੱਟਅੱਪ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋ ਜਾਵੇ।
- ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਮੰਗ: ਠੱਗ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ (ਜਿਵੇਂ ਆਧਾਰ ਨੰਬਰ, ਬੈਂਕ ਵੇਰਵੇ ਆਦਿ) ਮੰਗ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡਾ ਨਾਮ “ਸਾਫ਼” ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਾਂਚ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੱਕ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਪੈਸਾ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰੋ। “ਤੁਹਾਡਾ ਨਾਮ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ”, “ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣਾ” ਜਾਂ “ਰਿਫੰਡੇਬਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਮ੍ਹਾਂ / ਐਸਕ੍ਰੋ ਖਾਤਾ” ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤ ਕੇ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਠੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸਾਦੇ ਕਦਮ:
- ਰੁੱਕੋ ਅਤੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ: ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਅਚਾਨਕ ਕਾਲ ਜਾਂ ਸੁਨੇਹਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹੋ ਅਤੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ। ਠੱਗ ਅਕਸਰ ਡਰ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਅਸਲੀ ਸਰਕਾਰੀ ਜਾਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਕਦੇ ਵੀ ਫ਼ੋਨ ਜਾਂ ਵੀਡੀਓ ਕਾਲ ਰਾਹੀਂ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।
- ਸਹਾਇਤਾ ਚੈਨਲ ਵਰਤੋ: ਸ਼ੱਕੀ ਕਾਲਾਂ ਜਾਂ ਨੰਬਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਈਬਰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਹੈਲਪਲਾਈਨ 1930 ’ਤੇ ਦਿਓ ਜਾਂ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ (https://sancharsaathi.gov.in/sfc/ ਤੇ ਜਾਓ।